Ikalabing-apat na Kabanata

14

“Hahaha!Mabuti naman at hindi tinangay ang buong bag mo!” sabi ni Jeff.

“Mabuti nga at nakabalik kami sa oras.Bumalik pa nga nung gabi at may kasama ng anak. Mukhang nasarapan sa noodles.Mabuti na lang at walang kasamang tatay.” sabi ni Jay.

“Ang talim din pala ng mga ngipin ng baboy ramo.” sabi ni Monroy habang sinisipat ang sira ng backpack ni Lily.

“Oo naman! Sa amin, maraming mga nakakagat niyan kaya hindi basta-basta ang manghuli ng mga baboy ramo. Mabilis pang tumakbo kaya yari ka kapag hinabol ka.” sabi ni Williard.

“Delikado ang mga baboy-ramo kapag nakagat ka.Usually, hindi ka sa kagat mismo mamamatay kundi sa mga bacteria na nasa laway at ngipin nila.” dagdag ni Lily.

“Anong nangyari nung bumalik ulit?” tanong ni Williard.

“Naghanap ng makakain. Ginulo yung mga lutuan namin. Nang walang makita, umalis na din. Kami naman, nasa loob ng tent at pinanonood sila.Itong si Lily, panay ang kuha ng pictures.” sabi ni Jay.

“Ang cute naman ng anak niya.” sabi ni Jeff habang pinagmamasdan ang mga larawan ng baboy-ramo.

“Cute talaga! Kulay chocolate at kengkoy lumakad.Panay ang talon na parang excited.” sabi ni Lily.

“Hayaan mo baka umakyat uli tayo sa Tigas next year.

“Oo naman,but for now, Mt. Banahaw ang first climb natin!” masiglang sabi ni Jay.

“Oh yeah!” sabay na sabi ni Monroy at Williard.

“Major climb ang Mt. Banahaw diba? Baka naman mamatay kami sa first climb!” sabi ni Jeff.

“Mataas ang Banahaw kaya major climb pero madali lang naman ang trail. Maraming umaakyat doon tuwing Semana Santa kaya ayos ang trail. Kaya niyo yan!” sabi ni Jay. “Si Lily nga, Halcon ang first climb at may bagyo pa.”

“Kaya yan!” sabi ni Monroy.

“Oo,sisiw yan!” sabi ni Williard.

“Pakibuhat na lang ako kapag hindi ako umabot sa tuktok!Hahaha!” sabi ni Jeff.

“Sige, pagugulungin ka na lang namin pababa!Hahaha!” sabi ni Monroy.

“O kaya ipakain sa baboy ramo.Hahaha!”sabi ni Jay.

“Diba may namatay sa Halcon dahil sa hypothermia?Sino nga ba yun?” tanong ni Monroy.

“Oo.He was…” pinutol ni Lily ang sasabihin ni Jay.

“Sisiw ang Banahaw climb ko kung ikukumpara sa pag-akyat ng Halcon dati dahil may bagyo. Basta siguraduhin niyo na dadalo kayo ng pre-climb ha.Bale next Saturday na ang pre-climb. Don’t forget to bring an extra shirt.” naka-ngiting sabi ni Lily.

"Bring an extra life as well." dagdag ni Jay.


Sa tambayan ng Cheers!, pinag-uusapan ang unang laban kung saan ay kasali ang grupo.Ito ang 1st Manila City Cheering Competition. Ang “Smart” at “Little China in Manila Foundation” ang main sponsors ng nasabing paligsahan.

“We will have our first training on Saturday so you better be there! Ilalagay ko kayo sa likod kapag tatlong beses kayong umabsent.We need to get the first prize dahil ito ang first fight natin for this year para maganda ang pasok ng taon sa atin.Last year kasi ay nanalo kami sa unang laban, that year, nanalo kami sa lahat ng competition.” sabi ni Kat. “And Prof. Ana will be present on Saturday so dapat lahat tayo nandito.”

"Tsaka bigatin sponsors natin kaya bigatin din ang prize!" dagdag ni Franz.

“Yes!” sambit ni Madelle.

“Kinakabahan ako!” sabi ni Kristine.

“Ganyan talaga,Sis. Kahit naman ako na 3 years ng cheerleader, kinakabahan pa din tuwing may laban.” sabi ni Kat.

“Pwede ka namang mag-back out kung kinakabahan ka.” sabi ni Jade.

“Oo nga dahil hindi ka naman kawalan.Pwede din na tagalaba ka ng costumes namin.” tuya ni Meriam.

“So next week, magdala kayo ng komportableng shirt at sapatos.For the meantime, let’s watch our performance in the last Alabang Village Cheering Competition.Champion tayo dito for two years na.” paliwanag ni Kat.

Matamang nakatutok sa malaking telebisyon ang mga bagong cheerleaders. Pinag-aaralan ang mga galaw at sirko ng grupo.Ipinakita si Kat na naka-scorpion position habang buhat ni Franz.Nagpalakpakan ang mga baguhan.

“Wow,ang galing mo Kat!” sabi ni Kristine.

“Thanks,Sis. Magaling din naman si Franz dahil hindi ko naman magagawa yan ng ako lang.” sabi ni Kat.

Nang matapos ang panonood, muling pinaalalahanan ni Kat ang grupo tungkol sa pagsasanay sa darating na Sabado.

“Alis na kami ni Franz dahil manonood pa kami ng movie.” sabi ni Kat

“Ok, aalis na din ako dahil pupunta pa akong library. Ano nga palang panonoodin niyo?” sabi ni Kristine.

“Pirates of the Caribbean” sagot ni Franz.

“Sabihan mo ako kung maganda,ha?Enjoy the movie.” sabi ni Kristine sabay kindat kay Kat.

Hinalikan ni Kristine si Kat sa pisngi at saka tumungo sa opisina ng Akyat Kalikasan.

“Hi Jay and Lily.Ikaw si Jeff, right?I’m Kristine.”

“Hi.” sagot ni Jeff.

“Tuloy ka Kristine.” sabi ni Lily habang nagbubukas ng isang bag ng Chippy.

Tatanggi sana si Kristine dahil kailangan na nilang pumunta sa library kaya lang ay nahiya siya dito dahil sa binuksang Chippy.Pumasok siya at umupo sa tabi ni Monroy.Palihim niya itong siniko ngunit hindi siya nito pinansin.

“May signal ba ang Globe sa Banahaw?” tanong ni Monroy.

“Oo, mula sa baba hanggang sa tuktok.Kahit Smart meron din.” sagot ni Jay.

“May signal ba ng Sun Cellular sa itaas?” tanong ni Jeff.

“Wala pa yata.Hahaha!” sagot ni Williard.

Naisipan ni Kristine na tawagan si Williard sa cellphone nito. Narinig niyang tumunog ang cellphone ni Williard ngunit hindi naman nito narinig.

“Gusto kong pumunta dun sa “Kweba ng Diyos Ama.” sabi ni Williard.

“Huwag kang mag-alala dahil dadaanan natin yun.Pati “Kweba ng Espiritu Santo” din." sabi ni Jay.

Nag-isip si Kristine ng paraan upang ipaalam kay Monroy at Williard na kailangan nilang pumunta sa aklatan.Ipinikit niya ang kaniyang mga mata.Makalipas ang ilang sandali ay narinig niyang nagpaalam si Monroy at Williard.

“Una na kami.” halos sabay na sabi ni Monroy at Williard.

“Kailangan pa pala naming mag-research sa library.” dagdag ni Williard.

“Halika na,Tin.” sabi ni Monroy. “Sige alis na kami.Have a great weekend,folks!”

Naglalakad ang tatlo papuntang aklatan ng makasalubong nila si Florante, ang student assistant ni Prof. Antonio sa aklatan.Ito din ang presidente ng "Alagad", isang organisasyon hingil sa relihiyon.

“Saan punta mo?” tanong ni Monroy.

“Diyan lang sa chapel.Baka gusto niyong sumama. ” sagot nito.

“Next time na lang.Nasa taas ba si Sir?” tanong ni Kristine.

“Oo.Mukhang may hinihintay.” sagot ni Florante.

Pumasok ang tatlo sa elevator ngunit bago sumara ang pinto nito ay humabol si Florante.

“Nakalimutan ko yung coffee mug ko sa itaas.” sabi ni Florante.

Sa aklatan, kakaunti lang mga estudyanteng nagbabasa ng aklat. Inaabangan na pala sila ni Prof. Antonio. Kanina pa pala ipinaalam ni Kristine dito ang ang kanilang pagdating sa pamamagitan ng isip. Liban ang isa pang student assistant kaya’t muling nagboluntaryo si Florante na tumao sa aklatan kahit tapos na ang kaniyang schedule.Nagtungo ang apat sa isang sulok upang mag-usap.

“Kamusta ang bago mong klase? Ginagawa mo ba yung mga payo ko?” tanong ni Prof. Antonio.

“Ayos lang ako,Sir.Salamat po pala ulit.I think I am improving. Hindi na ako masyadong napapagod kapag ginagamit ko ito.Mas lalo pang tumalas ang memory ko.” sagot ni Kristine.

“Pwede bang huwag mong gamitin sa akin yang power mo,Tin?Kinilabutan ako kanina!Akala ko ay may multong kumakausap sa akin.” sabi ni Williard.

“Oo nga.Grabe goosebumps ko kanina.Muntik na nga akong mapasigaw.” dagdag ni Monroy.

“Eh hindi niyo naman ako pinapansin kanina sa tambayan.I even tried calling you, Williard, but to no avail.” depensa ni Kristine.

“Anong ibig mong sabihin na hindi ka na napapagod?” tanong ni Prof.Antonio.

“Dati kasi, nauuhaw at napapagod ako everytime I used my power.Then sinunod ko ang advice niyo na mag-yoga.Ngayon ay nauuhaw ako whenever I use it pero hindi na tulad nung dati. Napansin ko din na mas tumalas ang memory ko.” sagot ni Kristine.

“Huwag mong ititigil iyan,Kristine upang magtuloy-tuloy ang pag-unlad ng iyong kakayahan.” sabi ni Prof. Antonio.

“Sir, aakyat kami sa Banahaw.Sama kayo!” yaya ni Monroy.

“Nabanggit nga iyan ni Lily.Hindi ako makakasama dahil may dadaluhan akong pulong.Mag-iingat kayo dahil unang akyat niyo yan.Susunod kayo sa mga payo ni Lily.Huwag kayong lalayo sa mga kasama niyo.”babala ni Prof. Antonio.

“Akala ko ba banal na bundok ang Banahaw?Anong meron dun na dapat katakutan?Matatakot naman yata ang aswang na tumira sa Banahaw dahil maraming rosaries at crucifixes dun.” tanong ni Kristine.

“Bakit matatakot ang isang aswang sa isang rosaryo o imahe ni Kristo kung hindi naman niya ito alam o kilala?Sino ba sa atin ang nakakita na sa mukha ni Kristo?” tanong ni Prof. Antonio sa tatlo.

Nanahimik si Monroy, Williard at Kristine. Hindi alam kung ano ang isasagot. Ayon kay Prof. Antonio, ang imahe ni Kristo na sinasamba ng maraming tao sa kasalukuyang panahon ay kathang-isip lang ng mga alagad ng sining.Itinuro ni Prof. Antonio ang isang larawan ni Hesus na nakasabit sa dingding.

“Binalangkas ng mga pintor at ng lumaon ay ang imahe na iyan ang ginagamit at tinatanggap ng nakararami sa atin.Tandaan niyo, maaari tayong maging ispirituwal ng hindi nagiging relihiyoso.”

“Tama kayo,Sir. Iyan din ang pinaniniwalaan ng Mom ko.” sabi ni Monroy.

"Naalala niyo ba yung karanasan ko sa buso?Sa bundok Cristobal yun.Alalahanin niyo na malapit ang Banahaw sa Cristobal."

“May aswang ba sa Luzon,Sir? Sa pagkakaalam ko, parteng Visayas na lang sila.” tanong ni Williard.

“Hindi ko naman sinabing mag-ingat kayo sa aswang.Ang bundok ay makapangyarihan.Hindi lang pisikal na paghahanda ang kailangan kundi maging pangkaisipan. Tuklasin niyo ang mga elemento ng kalikasan. Hindi lang kayo aakyat ng bundok. Masusumpungan niyo ang mga kalubusan ng kalikasan na hindi niyo nakikita sa lungsod.Magugulat kayo sa handog ng Banahaw para sa inyo. Sana ay maibigan niyo ang mga makikita niyo.”

Ika-labintatlong Kabanata

13

Mabilis na lumipas ang buwan ng Hunyo. Kinabukasan ang kaarawan ni Kristine kaya’t inimbita niya si Monroy at Richard na manuod ng pelikula. Liban si Williard ngayong araw kaya’t hindi pa nila alam kung sasama ito bukas sa panonood. Hindi naman ito nag-text o tumawag man lang para ipaalam ang kalagayan nito. Sa klase ng Biology, kasalukuyang tinatalakay ang predation.

“Ito ang hierarchy ng mga predators sa African savanna: Lion, wild dog, brown hyena, at spotted hyena. At the lowest level are small predators like cheetah at fox. To put it simply, these predators kill and eat other animals.

“Mam, bakit hindi kasama ang tiger? Lions ba ang greatest predator” tanong ni Nelson.

“Tigers live in forests, Mr. Merienda.Kung sa African savanna, lion ang greatest predator. Depende kasi sa lugar. Ang lion ay hindi pwede sa dagat. Iba din ang predator sa himpapawid.” sagot ni Miss Nerissa.

“Oo nga pala, Mam, sa gubat nga pala nakatira ang mga tigre.” sabi ni Nelson.

“Considered ba ang mga lions na predator ng elephants?” tanong ni Tina.

“Only lions are the known natural predators of elephants.But lions preying on elephants are very rare. Ang isang nagwawalang elepante ang isa sa pinakadelikadong hayop sa mundo. They can kill humans and lions.To be a predator, you have to kill and eat another animal.” sabi ni Miss Nerissa.

“Nabasa ko din na kahit mga rhinoceros ay kaya nilang patayin. Maam, are humans the greatest predators?” dagdag ni Monroy.

“Animals at top of any food chain are called apex predators. Examples of apex predators are lions,tigers, crocodile, phytons, komodo dragons, great white sharks and humans. Kapag titingnan natin ang food chain, nasa itaas ang tao.Tao lang ang kayang humuli ng isang hayop sa himpapawid, sa lupa at sa dagat. At dahil matalino ang tao, natutunan niyang gumawa ng mga kasangkapan tulad ng kutsilyo a baril na makatutulong sa paghahanap ng pagkain. We also learned animal domestication.” sagot ni Miss Nerissa.

“Ang mga hunters ba ay maituturing na predators?I mean, people who hunt for pleasure.” tanong ni Kristine.

“Sa mundo naman natin,survival of the fittest.Kung mahina ka,hindi ka tatagal.Personally, ang tingin ko diyan ay isang hobby. Some people collect coins, stamps and rocks. Promiscuous men collect women.” sabi ni Miss Nerisa.

“But, those selfish people don’t need to kill animals for pleasure in order to survive.Basic needs lang ng isang tao para mabuhay ay pagkain, damit at bahay. Dahil sa kasakiman sa pera, natuto na tayong kumuha ng labis. And one more thing, there are promiscuous women as well.” sabi ni Monroy.

“Tama talaga ang kasabihan sa bible na “Money is the root of all evil.” sabi ni Jade.

“Excuse me,Jade, it is not the money per se which is evil, but the love of money.” sabi ni Kristine.

“Noong pre-colonial Philippines, meron tayong barter system kung saan ay nakikipagpalitan tayo ng produkto sa China, Arabia, India at iba pang bansa sa South East Asia. At dahil sa sobrang katapatan ng mga sina-unang Filipino, iniiiwan lang ng mga Chinese ang kanilang ang mga produkto sa pampang. Babalikan nila after some days para kunin ang mga kapalit.” paliwanag ni Monroy.

“Pero sa ngayon, hindi ka naman mabubuhay kapag wala kang pera.” sabi ni Nelson. “Mas masipag ang mga Intsik kaya sila ang yumayaman.Wala namang tamad na yumayaman. Dati, ang mga Intsik ang mga magbobote at nagtitinda ng siopao sa kalye. Ngayon, mga Pinoy na ang magbobote.”

“Nelson, kung nakatira ka sa isang isla, bibigyan kita ng isang milyon, makakapagtayo ka ba ng business?Yayaman ka ba?” tanong ni Monroy.

Tumahimik ang lahat at iniisip ang sagot sa tanong ni Monroy. Si Miss Nerissa ay nakangiti habang tahimik na nagmamasid.

“Kahit mayaman ang isang Chinese, kailangan pa rin niya ang labour.Ang mga manggagawa ang lakas ng isang negosyo. It only proves na money isn’t everything.. Sang-ayon naman ako sa sinabi mo na masisipag ang mga Intsik. Pagkumaparahin mo ang Intsik at Pinoy na nagtitinda ng candy. Ang sa Pinoy, 75 cents and isa while sa Chinese, 50 cents ang isa. At the end of the day, ubos ang paninda ng Chinese dahil mas mura ang paninda niya.” sabi ni Monroy.

“Wait, pwedeng sa klase ni Antonio niyo na pag-usapan iyan dahil nauubos ang oras natin.Bumalik tayo sa predation. Anong characteristics ng isang predator?” sabi ni Miss Nerissa.

“Usually ay malalaking bibig, matutulis na kuko, malalakas na kamay at paa.” sabi ni Jade.

“Mabilis tumakbo, may canines, strong sense of smell.” dagdag ni Kristine.

Tahimik na pumasok si Williard sa classroom habang abala ang lahat sa balitaktakan. Hindi namalayan ng mga kaklase niya ang kanyang pagdating.Umupo siya sa tabi ni Monroy.

“Ginulat mo naman ako,Lard.” sabi ni Monroy. “Para ka talagang pusa kapag maglakad.”

“Good news, pasok na si Richard sa org natin! Napapayag ko si Jay!” masiglang sabi ni Williard.

“Wow,paano mo napapayag?” tanong ni Monroy.

“Kinausap ko lang”

“Baka naman may kapalit yan,ha.” sabi ni Kristine.

“Mamaya punta tayo sa tambayan.Anong topic?” tanong ni Willard.

“Predation”. sagot ni Kristine

“Maam, most carnivorous animals have sharp canines.They use these canines to tear meat. How come we don’t have those razor sharp canines?” tanong ni Kristine?

“Ibinigay iyan sa kanila dahil hilaw na karne ang kinakain nila.Ang mga sina-unang tao ay malalaki ang panga at malalakas ang ngipin. Mas marami din silang ngipin. Marahil ay upang madaling manguya ang karne na kanilang kinakain. And remember, they don’t have stove or oven to cook their food kaya matigas ang mga kinakain nila. Sa pagtagal ng panahon ay nagbago ang diet ng mga tao, naimbento ang apoy at ang mga kagamitan tulad ng kutsilyo, kalan, blender, at iba pa na makakatutulong sa madaling digestion ng pagkain. Dahil dito, nabawasan ang ating ngipin at lumiit ang ating panga. Ayon sa evolution, hindi natin kailangan ang maraming ngipin. Kaya kapag tinubuan kayo ng wisdom teeth, masakit dahil masikip ang panga niyo.Maaari niyo itong ipabunot dahil hindi niyo naman kailangan.Mangunguya niyo pa din ang karne kahit 32 lang ang ngipin niyo.”

“Maam, kumpleto na wisdom teeth ko.Hindi naman masakit nung tumubo.” sabi ni Williard.

“Masuwerte ka dahil maluwag ang panga mo.Ang akin kasi ay sumakit habang tumutubo.Nilagnat pa ako kaya ipinabunot ko na agad.Ilan ba ang tumubo sayo?” sabi ni Miss Nerissa.

“Apat po.” sagot ni Williard.

“Maam, what about those criminals and murderers who kill other people.Can we call them predators?” tanong ni Kristine.

“Basically, an animal must kill and eat another animal to be called a predator. Since those criminals don’t eat the flesh of their victims, they are not predators. Ibang kaso na nga lang kung mga cannibals na ang pinag-uusapan.” paliwanag ni Miss Nerissa.

“Maam, tell us more about cannibalism, please.” sabi ni Krisitine.

“Throughout the course of history, may cannibalism na. Ang Aztec Empire ng Mexico, warriors try to catch their enemies alive to offer as human sacrifices. Once the captured enemy is beheaded, the head is offered to Huitzilopoctli, The God of War.The remains will be consumed by the people. May certain tribe sa Papua New Guinea at Libya na kumakain ng karne ng tao.Sa China, very rampant ang foetal cannibalism. Even some animals like cats eat their newborn kittens.” sagot ni Miss Nerissa.

“Sa China naman, lahat na yata ng hayop kinakain.Hahaha!Pati fetus pala kinakain na din nila.” sabi ni Nelson.

“Maam, yung alaga kong pusa ay nanganak ng apat na kuting.Kinain din niya lahat. Bakit kaya?” tanong ni Tina.

“It is called “filial cannibalism”. As of now, Science has no exact explaination why some animals eat their infants.”

“Ang cannibalism naman ay binanggit din sa Bible kaya naniniwala ako diyan. Maam, eh dito sa Pilipinas, may cannibals ba dito?” tanong ni Jade.

“I am afraid that I can’t answer that question. Masyado na tayong out of topic. Kay Antonio niyo itanong iyan dahil expert siya diyan! About human sacrifice, di ba may paniniwala tayo na para maging matibay ang isang building o tulay ay binubuhusan ng dugo ang foundation nito.Madalas na gumawa niyan ay mga Chinese entrepreneurs.” sabi ni Miss Nerissa.

"How come wala namang nababalitang pinatay?" tanong ni Tina.

"Sa palagay mo ba ay hindi kayang bayaran ng mga milyonaryong Intsik na yan ang ating kapulisan?Even our dearest government will do anything to protect these Chinese Dynasties para hindi nila i-pull out ang mga business nila sa ating bansa.One more thing, wala naman sigurong maghahanap sa isang nawawalang pulubi.Ano ba naman sa gobyerno ang isakripisyo ang isang pulubi?Ang mga kapwa-pulubi naman ng biktima, aakalaing aswang ang may sala.Kaya kapag may mga malls na itinatayo sa lugar niyo, mag-iingat kayo!

"Alam niyo,Maam, nung itinatayo ang SM fairview, nauso yung "Kulto ng Bungo" sa lugar namin. Ang babala ng mga matatanda, huwag pagbubuksan ang sinumang kumatok unless sigurado ka na kakilala mo ito." sabi ni Nelson

"Oo,nabalitaan ko yan!Mga bandang 12 midnight, may kakatok sa pinto, then kapag binuksan mo,bigla ka na lang sasaksakin!Matapos maitayo ang SM Fairview, namatay din ang balita.Bumalik lang nung itayo naman ang Robinson's Fairview." dagdag ni Monroy.

"Maam, naniniwala ba kayo sa aswang?” tanong ni Jade.

Sandaling huminto si Miss Nerissa. Yumuko ito at wari ay nag-isip ng malalim. Ang lahat ay tahimik na pinagmamasdan ang kanilang propesora. Hinihintay ng buong klase ang kasagutan ng kanilang propesora.

“Class,sa ngayon, hindi pa nadidiskubre ng siyensya ang lahat ng hayop at halaman sa mundo.Ang mga hayop sa pinakamalalim na parte ng karagatan ay hindi mo na maintindihan ang mga itsura.Try to search pictures of angler fish, viper fish, gulper eel, at fangtooth. Kikilabutan kayo sa itsura ng mga isdang yan. Mas mukha pa silang halimaw kaysa isda. Some giant squids found measured 25 feet long. Huwag na tayong lumayo. We have more than 7,000 islands. Wala pang 1,000 sa mga island na ito ang may nakatirang mga tao. Only 400 islands have permanent residents. Imagine who or what else live in other islands. Sa Indonesia at New Guinea, every week yata ay may nakikitang bagong species ng hayop at halaman. Hindi ko sigurado kung anong klaseng halaman, hayop, sakit o aswang ang nasa mga isla natin. Hindi ko sinasabing may aswang. There is one thing that I am sure of, I will never go to one of those Philippine islands and islets uninhabitable to human.Lalo na sa mga kweba!” sabi ni Miss Nerisssa.